Đột quỵ là tình trạng nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự sống còn của bệnh nhân.
Theo thống kê của Tổ chức y tế thế giới WHO, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong thứ 3 sau tim mạch và ung thư. Các cơn đột quỵ thường xảy ra bất ngờ, dễ gây tử vong nếu nạn nhân không được phát hiện và cấp cứu kịp thời.
Vào năm 2003, các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện bài kiểm tra kéo dài một phút, giúp nhận biết nhanh người bị đột quỵ. Bài kiểm tra vô cùng đơn giản, tất cả ai cũng có thể áp dụng, dù là một đứa bé.
Mục lục
1. Bài kiểm tra theo nguyên tắc F.A.S.T
Theo tiến sĩ Jane Brice, Đại học North Carolina-Chapel Hill School of Medicine, bài kiểm tra đo lường dựa trên thang điểm do các nhà nghiên cứu của Đại học Cincinnati phát triển.
Bài kiểm tra gồm 3 hạng mục, có thể chẩn đoán được phần lớn các trường hợp đột quỵ. Tiến sĩ Brice và các đồng nghiệp đã đo độ chính xác trên 100 người khoẻ mạnh và sống sót sau đột quỵ. Kết quả đo lường chính xác đến 97%.
Bên cạnh đó, bài kiểm tra giúp phát hiện 96% người bị đột quỵ nhờ bất thường ở giọng nói, 97% với người gặp vấn đề ở cánh tay, 72% nhờ điểm yếu trên khuôn mặt.
Bài kiểm tra F.A.S.T được thực hiện như sau
Face (khuôn mặt): đột quỵ gây tê liệt, yếu một số dây thần kinh, nhất là ở vùng mặt. Khi cơn đột quỵ xảy đến, dây thần kinh III, IV, VII có thể bị tổn thương dẫn đến sụp mí, lác mắt. Do đó, khi nghi ngờ ai đó đang bị đột quỵ, bạn nên yêu cầu họ mỉm cười để xem mặt có bị xệ, lệch không.
Thường miệng của người bị đột quỵ sẽ lệch sang một bên, nếp nhăn mũi – má mờ, mắt sụp. Một số bệnh nhân bị liệt cơ mặt, không thể cười hoặc cử động miệng như bình thường.
Cánh tay (Arm): Yêu cầu người đó giơ 2 cánh tay lên cao để xem họ có thực hiện dễ dàng không. Người bị đột quỵ thường yếu cơ, liệt cơ, không thể nhấc lên được.
Lời nói (Speech): Người bị đột quỵ thường gặp vấn đề rối loạn ngôn ngữ, nói khó, nói lắp. Do đó, chúng ta có thể kiểm tra tình trạng đột quỵ bằng cách yêu cầu họ lặp lại một cụm từ, câu ngắn, đơn giản.
Thời điểm (Time): Đây là từ khoá không nằm ở hạng mục kiểm tra, nhưng luôn nhắc nhở chúng ta nhớ đến sự khẩn trương, cấp thiết trong việc cấp cứu người bị đột quy. Bệnh nhân cần được thông báo đến các nhân viên y tế để được cấp cứu càng sớm càng tốt, tránh các hậu quả đáng tiếc.
Ngoài ra một số người gặp tình trạng như đột ngột rối loạn thị giác ở một hay hai bên, khó đi, đứng, choáng váng, mất thăng bằng, mất khả năng phối hợp động tác, đau đầu không rõ nguyên do. Một số trường hợp không có biểu hiện rõ ràng, diễn ra âm thầm khó phát hiện. Nhiều trường hợp gặp tình trạng rối loạn ý thức.
2. Nên phản ứng ra sao khi gặp người bị đột quỵ
Đột quỵ là bệnh lý cấp tính, có thể xảy ra đột ngột bất cứ lúc nào, không có dấu hiệu báo trước. Khi thấy người bị đột quỵ, chúng ta cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến các cơ sở ý tế. Sau 3 – 6 giờ bị đột quỵ, nếu không được sơ cứu kịp thời, người bệnh có nguy cơ tử vong rất cao.
Bệnh nhân nên được sơ cứu trong thời gian chờ xe cấp cứu đến. Nếu bệnh nhân có ý thức, chúng ta cần đặt họ nằm trên gối cao 30 – 45 độ và cố gắng không di chuyển họ. Người nhà nới lỏng quần áo, bỏ khăn quàng cổ (nếu có); đắp chăn hoặc áo khoác để giữ ấm nếu người bệnh lạnh.
Bệnh nhân cần được kiểm tra đường thở, đặt họ nằm nghiêng nếu có dị vật hay chất nôn trong miệng để tránh bị sặc. Không nên cho bệnh nhân ăn bất kỳ thức ăn, chất lỏng nào, và đặc biệt không sử dụng thuốc ngậm hạ huyết áp.
Nếu bệnh nhân bất tỉnh, người nhà cần đặt họ nằm nghiêng, để cánh tay trước ngực, một chân thẳng, một chân gập đầu gối. Sau đó, nâng cằm của người bệnh và hơi nghiêng đầu về phía sau. Quan sát xem ngực họ có cử động được không; lắng nghe nhịp thở. Nếu bệnh nhân không còn dấu hiệu thở, họ cần được hô hấp nhân tạo (hồi sức tim phổi).
Để giảm thiểu nguy cơ đột quỵ, các chuyên gia khuyên chúng ta nên có chế độ ăn lành mạnh, khoa học, tập luyện thể dục thể thao thường xuyên, kiêng chất kích thích.
Đột quỵ có khả năng tái phát cao. Mỗi người cần theo dõi thường xuyên tình trạng sức khoẻ, sự thay đổi của cơ thể, kiểm tra cơ thể theo nguyên tắc F.A.S.T để nhận biết bệnh kịp thời.
