Không quá nếu nói rằng, khớp gối dường như phải hoạt động liên tục trong một ngày, điều này vô tình tạo áp lực lớn lên khớp gối. Cứng khớp gối đi kèm với tình trạng đau nhức có lúc thoáng qua nhưng cũng có khi âm ỉ, kéo dài dai dẳng là dấu hiệu ám chỉ bệnh lý xương khớp nguy hiểm, ảnh hưởng rất lớn đến khả năng di chuyển cũng như chất lượng công việc. Hãy cùng Diễm Châu giải mã nguyên nhân cứng khớp gối do đâu, đồng thời tìm kiếm giải pháp khắc phục và phòng ngừa hiện tượng này tối ưu nhất nhé!
Mục lục
1. Cứng khớp gối là gì?
Theo các bác sĩ chuyên khoa, khớp gối là một trong những bộ phận đóng vai trò quan trọng của cơ thể, vừa thực hiện được các chức năng di chuyển vừa hỗ trợ chống đỡ toàn bộ cơ thể. Khớp gối được cấu tạo từ hai phần: phần dưới của xương đùi và phần trên của xương chày. Hai đầu xương này được bao bọc bằng hai lớp là lớp sụn chêm trong và sụn chêm ngoài. Ngoài ra, chúng còn được cố định bằng 4 dây chằng: dây chằng chéo trước, dây chằng chéo sau, dây chằng trong và dây chằng ngoài. Một khi khớp gối bị tác động bởi một yếu tố nào đó sẽ hạn chế khả năng cử động khớp gối.
Hiện tượng đau cứng khớp gối xuất hiện khi các cơ khớp đầu gối gặp vấn đề và xơ dính lại khiến đầu gối bị co cứng. Tình trạng này có thể xảy ra thường xuyên trong thời gian dài nhưng không được người bệnh chú ý và điều trị kịp thời gây ra những bệnh lý nghiêm trọng như: sụn khớp, viêm khớp, thoái hóa khớp.
Cứng khớp gối không chỉ phổ biến ở người lớn tuổi mà ngay cả người trẻ cũng gặp phải tình trạng này do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, nhóm đối tượng: vận động viên thể thao, người già có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
2. Nguyên nhân gây ra hiện tượng cứng khớp gối
Tình trạng cứng khớp gối xuất hiện có liên quan đến nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm nguyên nhân phổ biến và nguyên nhân bệnh lý, cụ thể:
2.1 Nguyên nhân phổ biến
Trong nhiều trường hợp, cứng khớp gối liên quan đến nguyên nhân phổ biến thường không nghiêm trọng, chẳng hạn như:
- Yếu tố bên ngoài: Một số tác động bên ngoài như chấn thương trong quá trình tập luyện hoặc chơi thể tha: té ngã, trượt chân, tai nạn nghề nghiệp hoặc tai nạn giao thông, tai nạn trong sinh hoạt hàng ngày…cũng được xem là tác nhân chính gây cứng khớp, đặc biệt là cứng khớp gối. Nghiêm trọng hơn là sụn khớp bị tổn thương, vỡ hoặc gãy xương, giãn hoặc đứt dây chằng gây ảnh hưởng rất lớn đến khả năng di chuyển, vận động của khớp gối.
- Tư thế xấu kéo dài: Lạm dụng khớp gối như co, duỗi, đứng lên, ngồi xuống thường xuyên cũng có thể khiến các dây chằng khớp gối bị tổn thương ở nhiều mức độ khác nhau.
- Mang vác, bưng bê vật dụng nặng: Mặc dù không tác động trực tiếp đến khớp gối nhưng nếu bưng bê, mang vác vật dụng có trọng lượng quá tải thường xuyên cũng đòi hỏi khớp gối hoạt động nhiều hơn. Lâu ngày gây co, cứng khớp gối, hạn chế khả năng di chuyển.
- Tác nhân khác: Ngoài các tác nhân phổ biến trên thì tình trạng cứng khớp gối phát sinh cũng có thể là do tác dụng phụ của thuốc kháng sinh, thuốc tiêm ở vùng đùi và vùng gối…Chưa hết, cứng khớp gối cũng có thể là biến chứng sau phẫu thuật đầu gối, chân, khớp bất động trong thời gian dài khiến các mô xơ quanh khớp dày, các mô mềm và dây chằng bị xơ hóa dẫn đến hiện tượng cứng khớp, đau nhức ở vùng đầu gối.
2.2 Nguyên nhân bệnh lý
Tình trạng cứng khớp gối kéo dài kèm theo các triệu chứng bất thường khác và không có dấu hiệu thuyên giảm theo thời gian rất có thể là biểu hiện của một trong những bệnh lý xương khớp dưới đây:
2.2.1 Thoái hóa khớp
Hiện tượng cứng khớp gối là dấu hiệu điển hình của bệnh thoái hóa khớp. Đây là tình trạng các xương dưới sụn và các sụn khớp bị tổn thương do mất cân bằng cơ học và sinh học. Thoái hóa khớp là một trong những căn bệnh xương khớp mãn tính có nguy cơ gây bại liệt rất cao. Theo thống kê, cứ 4 người mắc phải căn bệnh này sẽ có 1 người bị tàn phế. Bên cạnh triệu chứng cứng khớp gối thì người bị thoái hóa khớp sẽ cảm thấy đau khớp mỗi khi vận động. Đồng thời, mỗi khi người bệnh duỗi chân sẽ nghe tiếng lục cục phát ra ở đầu gối, khớp gối sưng to và hạn chế khả năng di chuyển của đôi chân.
2.2.2 Bệnh gout
Khớp gối bị cứng là bệnh gì? Rất có thể là biểu hiện của bệnh gout. Gout là bệnh lý phổ biến hiện nay khởi phát do tích tụ lượng lớn acid uric trong máu. Không may mắc phải căn bệnh này, người bệnh sẽ bị đau nhức, cứng khớp vào buổi sáng sau khi thức dậy; đau dữ dội mỗi khi cử động khớp; các khớp nóng và bị sưng đỏ. Không chỉ vậy, khu vực xung quanh các khớp: đầu gối, mắt cá chân, bàn chân sưng viêm thấy rõ.
2.2.3 Viêm khớp dạng thấp
Nếu thắc mắc cứng khớp gối là bệnh gì? Bạn có thể nghĩ ngay đến bệnh viêm khớp dạng thấp. Đây là bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi khi các sụn khớp, đầu xương sụn, màng hoạt dịch bị tổn thương do nhiều tác nhân gây ra. Một số triệu chứng điển hình của bệnh bao gồm: các khớp đau đớn, sưng đỏ mỗi khi chạm vào, khớp bàn tay sưng viêm sau đó lan đến hông, vai, bàn chân, mắt cá chân, cổ tay, khuỷu tay; đau cứng khớp gối vào mỗi sáng thức dậy; cơ thể mệt mỏi, chán ăn, không muốn vận động…Bệnh lý xương khớp này nếu không có biện pháp can thiệp sớm sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như dính khớp, không có khả năng vận động, các chức năng của khớp lần lượt biến dạng.
Như đề cập ở trên, cứng khớp gối nếu do nguyên nhân phổ biến có thể được cải thiện đáng kể bằng cách chăm sóc tại nhà. Song nếu là biểu hiện của bệnh lý xương khớp sẽ rất nguy hiểm và trở thành bệnh mãn tính nếu không được điều trị sớm. Vì vậy, điều quan trọng là ngay khi bị đau cứng khớp gối, người bệnh nên có kế hoạch chăm sóc hợp lý.
3. Triệu chứng nhận biết cứng khớp gối
Khớp gối bị cứng khởi phát ở nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng gây ảnh hưởng đến chức năng vận động của đầu gối. Phần lớn các triệu chứng đều ở mức độ nhẹ hoặc trung bình có thể điều trị tại nhà. Dưới đây là các triệu chứng đặc trưng đi kèm với hiện tượng cứng khớp gối.
- Cơn đau nhức ở khớp gối xuất hiện, đau nặng mỗi khi cử động, di chuyển
- Mỗi sáng thức dậy, khớp gối bị co cứng, phải xoa bóp khoảng 15 -20 phút mới có thể đứng dậy và đi lại bình thường
- Thời gian đầu, cơn đau chỉ khởi phát ở khớp gối, sau đó lan rộng đến nhiều vị trí khác
- Khớp gối đỏ, sưng nhẹ, thậm chí xuất hiện hiện tượng bầm tím hoặc chảy máu đầu gối
- Cơ thể mệt mỏi, suy nhược, chán ăn, lâu dần dẫn đến sụt cân
- Các khớp lân cận sưng đau
4. Phương pháp điều trị cứng khớp gối hiệu quả
Cứng khớp gối và cách điều trị là gì? Hiện tượng này có thể điều trị bằng các biện pháp tại nhà như: nghỉ ngơi, điều chỉnh lối sống, chườm nóng, chườm lạnh…Song nếu tình trạng cứng khớp gối kèm các triệu chứng khác kéo dài có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nguy hiểm, người bệnh cần chủ động tìm đến đơn vị y tế chất lượng để bác sĩ thăm khám và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp.
Cụ thể để đẩy lùi tình trạng cứng khớp gối, người bệnh có thể tham khảo một số phương pháp xử lý dưới đây.
4.1 Thay đổi thói quen sinh hoạt
- Uống nhiều nước mỗi ngày, bên cạnh nước lọc, người bệnh nên bổ sung 2 -3 ly sữa mỗi ngày (lưu ý chọn loại sữa tốt cho hệ thống xương khớp)
- Kiểm soát cân nặng, hạn chế tối đa tình trạng thừa cân
- Dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn nếu cảm thấy các khớp, cơ đau nhức hay cơ thể mệt mỏi
- Giữ ấm cơ thể mỗi khi thời tiết thay đổi đột ngột hoặc chuyển lạnh
- Tắm nước ấm vào mỗi buổi sáng và thư giãn nhẹ nhàng
- Hạn chế ăn tinh bột, tăng cường dung nạp các thực phẩm giàu chất xơ, vitamin C, D, omega-3…giúp xương khớp chắc khỏe mỗi ngày
4.2 Liệu nhiệt pháp
Đây là phương pháp hỗ trợ điều trị tình trạng cứng khớp nói chung và cứng khớp gối nói riêng vô cùng hiệu quả. Chườm nóng có khả năng thư giãn các cơ, đồng thời tăng cường tuần hoàn máu. Bạn có thể sử dụng một chai thủy tinh chứa nước nóng hoặc đệm sưởi chườm lên vùng gối 15 phút mỗi ngày.
Phương pháp chườm lạnh có tác dụng giảm sưng viêm và tăng khả năng hoạt động khớp gối. Không chỉ vậy, nó còn xoa dịu cơn đau đầu gối bằng cách làm tê liệt các thụ thể gây tổn thương. Bạn có thể sử dụng túi đá lạnh hoặc túi chườm lạnh đặt lên vùng gối bị co cứng khoảng 20 phút mỗi ngày. Nếu thực hiện đều đặn, bạn sẽ cảm nhận rõ hiệu quả mà liệu nhiệt pháp mang lại.
4.3 Vật lý trị liệu
Tập vật lý trị liệu cứng khớp gối là một trong những phương pháp điều trị bệnh được nhiều chuyên gia vật lý khuyến khích người bệnh áp dụng. Tình trạng đau cứng khớp gối sẽ khỏi nhanh hơn nếu người bệnh tuân theo phác đồ của bác sĩ kết hợp với phương pháp trị liệu vật lý mỗi ngày.
Người bệnh cần tập vật lý trị liệu cứng khớp gối kết hợp xoa bóp để đẩy nhanh tốc độ hồi phục khớp, khôi phục độ đàn hồi cho dây chằng và tăng khả năng vận động linh hoạt cho sụn khớp. Thời gian đầu, bạn có thể tập luyện với cường độ thấp sau đó tăng dần lên. Đi lên, xuống cầu thang; đứng lên ngồi xuống, đi xe đạp….là những bài tập vật lý phù hợp cho bạn.
4.4 Sử dụng thuốc Tây y
Sử dụng thuốc Tây y là một trong những cách chữa bệnh mà khi bị đau cứng khớp gối được nhiều người nghĩ đến đầu tiên và áp dụng. Phần lớn các loại thuốc điều trị chứng cứng khớp gối là các loại thuốc giãn cơ, thuốc giảm đau chống viêm không steriod hoặc steriod. Chúng có khả năng xoa dịu cơn đau, làm suy giảm chứng cứng khớp, bôi trơn sụn khớp, cải thiện chức năng sụn khớp, đồng thời tăng cường dịch khớp.
Không phủ nhận những lợi ích mà thuốc mang lại, tuy nhiên nếu người bệnh sử dụng thuốc không đúng cách sẽ gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm. Vì vậy, người bệnh nên tuân thủ sử dụng thuốc đúng liều lượng, thời gian theo toa kê của dược sĩ/bác sĩ.
4.5 Phẫu thuật
Thông thường, phẫu thuật không được chỉ định điều trị cứng khớp gối nhưng ở một số trường hợp nặng hoặc áp dụng tất cả các phương pháp khác không mang lại hiệu quả cao sẽ được bác sĩ vững chuyên môn, giàu kinh nghiệm sẽ tiến hành mổ.
Theo các bác sĩ, phương pháp phẫu thuật có khả năng khắc phục nhanh chóng tình trạng cứng khớp gối, giảm đau đớn nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Cụ thể là người bệnh có nguy cơ đối diện với những biến chứng nguy hiểm như: nhiễm trùng, mất máu, tình trạng cứng khớp gối tái phát…trong và sau phẫu thuật. Vì vậy, người bệnh cần trao đổi kỹ với bác sĩ trước khi quyết định mổ.
5. Top 6 bài tập đơn giản giúp đẩy lùi cứng khớp gối hiệu quả
Các bài tập đẩy lùi chứng cứng khớp gối không chỉ làm thuyên giảm cơn đau, giảm nguy cơ mắc bệnh xương khớp trong tương lai mà còn có khả năng tăng khả năng vận động của đầu gối.
Mỗi bài tập mang lại cho bạn những lợi ích tuyệt vời, sau đây là top 6 bài tập bạn có thể tham khảo:
Bài tập 1: Duỗi cơ tứ đầu
Công dụng:
Một trong các bài tập cứng khớp gối hữu hiệu mà Diễm Châu muốn gợi ý cho bạn là bài tập duỗi cơ tứ đầu. Thực hiện các động tác duỗi cơ tứ đầu thường xuyên có thể xoa dịu cơn đau gối, cải thiện chứng cứng khớp gối hiệu quả.
Cách thực hiện:
- Bước 1: Đứng sát tường, sau đó dang chân rộng bằng vai
- Bước 2: Cong một đầu gối lại để bàn chân đi về phía mông
- Bước 3: Nắm lấy mắt cá chân rồi từ từ kéo nó về phía mông càng gần càng tốt
- Bước 4: Duy trì trong vòng 30 giây
- Bước 4: Trở lại vị trí ban đầu sau đó đổi sang chân bên kia
- Bước 6: Thực hiện mỗi bên 2 lần
Bài tập 2: Giãn gân kheo
Công dụng
Bài tập giãn gân kheo là bài tập dễ thực hiện, giúp phòng tránh tình trạng đau cứng khớp gối hiệu quả. Trong quá trình thực hiện các động tác bạn sẽ cảm thấy sự kéo dài ở phía sau chân lên đến gót. Nếu uốn cong bàn chân thì sẽ cảm nhận hiện tượng căng ở bắp chân. Bài tập này nhằm mục đích nhắm vào các cơ ở phía sau đùi và gân kheo của bạn.
Cách thực hiện:
- Bước 1: Sử dụng một tấm thảm để thêm đệm dưới lưng
- Bước 2: Nằm xuống sàn và duỗi thẳng hai chân. Sau đó, uốn cong cả hai đầu gối với bàn chân bằng phẳng trên sàn nhà
- Bước 3: Nhấc một chân ra khỏi mặt sàn
- Bước 4: Đặt đôi tay ra sau đùi, nhẹ nhàng kéo đầu gối về phía ngực cho đến khi cảm thấy hơi căng. Kéo nhẹ vừa đủ để tránh hiện tượng đau đớn xuất hiện
- Bước 5: Duy trì trong 30 giây
- Bước 6: Hạ chân xuống nhẹ nhàng, sau đó đổi chân
- Bước 7: Thực hiện bài tập này 2 lần mỗi bên
Bài tập 3: Cong đầu gối chủ động
Công dụng
Cũng như các bài tập trên, bài tập cong đầu gối chủ động không chỉ hỗ trợ giảm đau mà còn tăng tính linh hoạt cho khớp gối. Nếu bạn thực hiện thường xuyên đều đặn, bạn sẽ thấy đầu gối trở nên cứng cáp hơn và dễ dàng đi lại.
Cách thực hiện:
- Bước 1: Nằm sấp dưới sàn, chân duỗi thẳng
- Bước 2: Gập đầu gối bị đau lại rồi nâng chân về phía mông. Nếu cảm thấy đầu gối đau nhiều bạn có thể không gập gối nhưng nâng chân lên cao nhất có thể
- Bước 3: Nhẹ nhàng di chuyển chân lên xuống nhịp nhàng
- Bước 4: Trở về vị trí cũ
- Bước 5: Thực hiện bài tập này 8 -12 lần với mỗi bên chân, ngay cả khi đầu gối không còn đau cứng
Bài tập 4: Nâng chân thẳng
Công dụng
Đây là một trong các bài tập cứng khớp gối đơn giản, dễ thực hiện tại nhà. Bài tập nâng chân thẳng có khả năng tăng cường cơ tứ đầu cũng như cơ hông co gấp. Nếu bạn uốn cong bàn chân mỗi khi ngừng di chuyển, bạn sẽ cảm thấy cẳng chân thắt chặt.
Cách thực hiện:
- Bước 1: Sử dụng một tấm thảm để thêm đệm dưới lưng
- Bước 2: Nằm xuống sàn với một chân co lên và một chân thẳng ra trước mặt
- Bước 3: Co duỗi cơ tứ đầu của chân thẳng, nhẹ nhàng nâng nó lên khỏi sàn cho đến khi nó cao bằng đầu gối co lại
- Bước 5: Nghỉ ngơi ở đầu gối khoảng 5 phút, sau đó hạ xuống vị trí cũ
- Bước 6: Thực hiện 10 lần cho mỗi bên chân
Bài tập 5: Giãn cơ bắp chân
Công dụng
Cứng khớp gối tập gì? Bài tập giãn cơ bắp chân rất đáng để bạn thực hiện. Nó không chỉ giúp tăng cường vận động cơ, khớp, giảm cứng khớp mà còn giúp đẩy nhanh tốc độ hồi phục tình trạng cứng khớp gối.
Cách thực hiện:
- Bước 1: Dựa người vào sát tường, hai chân dang rộng bằng vai
- Bước 2: Đưa chân phải ra phía sau, chân trái ở phía trước
- Bước 4: Gập chân trái lại, cúi người về phía trước
- Bước 5: Chân phải giữ thẳng, nhấn gót chân xuống nền và kéo nhẹ giãn cơ
- Bước 6: Duy trì tư thế này khoảng 30 giây
- Bước 7: Trở về tư thế ban đầu và lặp lại hai lần với chân bên kia
Bài tập 6: Mở rộng chân
Công dụng
Bài tập này sử dụng toàn bộ trọng lượng của cơ thể để tăng cường sức mạnh của cơ đầu gối, giúp khớp gối trở nên chắc khỏe hơn, đồng thời giảm nhẹ hiện tượng cứng khớp.
Cách thực hiện
- Bước 1: Ngồi thẳng lưng trên ghế tựa cao
- Bước 2: Đặt hai chân lên sàn nhà, rộng ngang hông
- Bước 3: Giữ thẳng lưng và nhìn về phía trước, co cơ đùi và mở rộng một chân cao nhất có thể mà không cần nhấc mông ra khỏi ghế
- Bước 4: Giữ chừng 5 giây, sau đó hạ chân từ từ về vị trí ban đầu
- Bước 5: Lặp lại 10 lần cho mỗi bên chân
Lưu ý:
Các bài tập cứng khớp gối trên có khả năng đẩy lùi tình trạng cứng khớp gối hiệu quả và khôi phục chức năng hoạt động của cơ quan này. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện các bài tập, bạn cần lưu ý một số điều sau để đảm bảo độ an toàn.
- Thực hiện các bài tập theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia vật lý trị liệu
- Thời gian đầu nên thực hiện các bài tập đơn giản với cường độ vừa phải, không nên vội phải có thể khiến khớp gối bị tổn thương gây đau nhức nghiêm trọng hơn
- Sau một bài tập nên xoa bóp nhẹ nhàng khớp gối. Điều này có thể tăng cường lưu thông máu đến khớp gối và giúp quá trình điều trị bệnh diễn ra suôn sẻ hơn
- Trong thời gian tập luyện nên tránh xa rượu, bia, thuốc lá
7. Biện pháp phòng tránh tình trạng cứng khớp gối
Khớp gối bị cứng do nhiều nguyên nhân gây ra, do đó không có biện pháp nào phòng tránh được tất cả các nguyên nhân và các yếu tố dẫn đến tình trạng này. Song người bệnh có thể hạn chế tối đa hiện tượng cứng khớp gối xuất hiện bằng cách thực hiện một số phương pháp ngăn ngừa dưới đây:
- Tập luyện thể thao đều đặn, đặc biệt là các bộ môn có lợi cho hệ thống xương khớp như: đi bộ, bơi lội, yoga, đạp xe…
- Thiết lập chế độ ăn uống khoa học, tăng cường bổ sung chất dinh dưỡng tốt cho xương khớp, tiết giảm tối đa thực phẩm gây hại cho sức khỏe
- Hạn chế sử dụng chất kích thích, chất có cồn, chất có ga…Bởi chúng đều là một trong những yếu tố góp phần khiến các bệnh xương khớp hình thành và gây đau cứng khớp gối
- Duy trì cân nặng ở mức độ hợp lý, nếu cảm thấy béo lên hãy tìm cách giảm cân khoa học như tập thể dục, hạn chế tinh bột
- Tránh lạm dụng khớp gối như: cơ, giãn, duỗi, đứng lên ngồi xuống quá nhiều lần
- Không nên tham gia những bộ môn gây hại cho khớp gối như: nhảy cao, nhảy xa, bóng đá, bóng chuyền…..
- Khi bị cứng khớp gối nên có biện pháp xử lý ngay, hạn chế tình trạng này kéo dài dẫn đến những chứng bệnh phiền phức hơn
Cứng khớp gối là tình trạng không quá nghiêm trọng nhưng gây nhiều bất tiện trong đời sống sinh hoạt hằng ngày và có nguy cơ tái phát rất cao. Vì vậy, bên cạnh những phương pháp điều trị trên, người bệnh nên dành thời gian thực hiện các biện pháp phòng ngừa để tránh các triệu chứng tái phát và trở nên nặng nề hơn. Nếu nghi ngờ hiện tượng này là dấu hiệu của bệnh lý, người bệnh nên tìm gặp bác sĩ để có hướng khắc phục kịp thời.
