Đau thần kinh tọa là gì? Đối tượng dễ mắc phải và cách điều trị

Đau thần kinh tọa là căn bệnh xương khớp khá phổ biến nhưng không phải ai cũng biết tác nhân hàng đầu gây bệnh và triệu chứng điển hình của bệnh lý này. Có rất nhiều tài liệu cho thấy, đau dây thần kinh tọa có thể dẫn đến chứng bại liệt? Muốn có lời giải đáp chính xác cho câu hỏi này và những thông tin liên quan đến bệnh hãy cùng Diễm Châu theo dõi bài viết dưới đây nhé!

1. Đau thần kinh tọa là gì?

Đau thần kinh tọa là gì? Theo các chuyên gia y tế khoa xương khớp, đau dây thần kinh tọa hay còn gọi là hội chứng đau thần kinh hông to. Đây là một trong những thuật ngữ dùng để chỉ hiện tượng đau đớn, nhức mỏi dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa, xuất phát từ cột sống thắt lưng, sau đó ảnh hưởng đến các bộ phận khác như: mông, mặt ngoài đùi, mặt trước của cẳng chân rồi xuống tận cùng của chi dưới đến các ngón chân.

Phụ thuộc vào mức độ tổn thương mà cơn đau nhiều hoặc ít và hướng lan khác nhau. Cơn đau thần kinh tọa thường phổ biến ở một chân nhưng cũng có trường hợp hai chân đều bị đau.

Ai cũng có nguy cơ bị thần kinh tọa, song những người trong độ tuổi từ 30 – 50 thường mắc phải căn bệnh phiền toái này. Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu chủ quan không điều trị, bệnh sẽ dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, thậm chí không thể đi lại vĩnh viễn.

2. Triệu chứng của bệnh đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa triệu chứng rất đặc trưng không nhầm lẫn với những căn bệnh khác nên người bệnh dễ dàng nhận biết.

Dưới đây là những dấu hiệu điển hình của bệnh:

• Cảm giác đau đớn: Xuất hiện tình trạng đau đớn âm ỉ, có khi bộc phát dữ dội ở vị trí bị tổn thương. Khi người bệnh cố gắng di chuyển hoặc vận động, cơn đau sẽ tăng mạnh khiến cho người bệnh bất giác rùng mình.

• Hai bàn chân tê ngứa: Đây cũng là một trong những triệu chứng thường gặp của bệnh. Hai bàn chân bị tê cứng, thậm chí không thể đứng được. Ngoài ra, người bệnh còn có cảm giác ngứa rát do máu huyết không được lưu thông vì tắc nghẽn do dây thần kinh. 

• Đau nhức dữ dội: Đối với những trường hợp mãn tính sẽ xuất hiện cơn đau như điện giật, đau đớn xuất hiện bất ngờ rồi đột ngột biến mất sau vài phút hoặc vài giây. Người bị đau dây thần kinh tọa sẽ cảm thấy vô cùng đau nhức ở khu vực thương tổn.

3. Nguyên nhân chính gây đau thần kinh tọa

Hội chứng đau thần kinh tọa hông to do rất nhiều nguyên nhân cơ học gây ra. Tuy nhiên trong một số trường hợp bệnh có thể phát sinh từ các bệnh lý xương khớp. Hãy tìm hiểu ngay tác nhân chính gây bệnh dưới đây:

3.1. Nguyên nhân cơ học

• Thừa cân – béo phì: Một khi trọng lượng cơ thể quá tải cũng tạo áp lực cho cột sống thắt lưng, gây ra những thay đổi ở cột sống và dẫn đến các căn bệnh xương khớp nói chung và đau dây thần kinh tọa ở chân nói riêng.

• Người có tiền sử mắc bệnh tháo đường: Theo các bác sĩ, người mắc bệnh đái tháo đường cũng nằm trong nhóm đối tượng có nguy cơ bị đau dây thần kinh tọa rất cao. 

• Tuổi tác: Quá trình lão hóa diễn ra theo thời gian không ai có thể tránh khỏi. Càng lớn tuổi, cột sống người bệnh càng dễ bị tổn thương dẫn đến chứng thoái hóa và đau dây thần kinh tọa.

• Thói quen sinh hoạt xấu: Thường xuyên làm việc nặng, khuân vác, mang vác nặng; ngồi hoặc đứng quá nhiều cũng làm dây thần kinh tọa đau đớn, dần dần gây bệnh đau dây thần kinh tọa.

3.2. Nguyên nhân bệnh lý

• Gai cột sống: Những người đã hoặc đang bị đau cột sống thường có nguy cơ bị đau dây thần kinh tọa rất cao. Bởi vì khi các đốt gai mọc lên sẽ chèn ép lên các đốt sống làm đốt sống hẹp lại và tác động rất lớn đến dây thần kinh.

• Thoái hóa cột sống: Thoái hóa cột sống là nguyên nhân chính và trực tiếp nhất gây ra bệnh đau dây thần kinh tọa. Những người thường xuyên làm việc nặng nhọc sẽ có nguy cơ thoái hóa cột sống cao hơn và nguy cơ này cũng ảnh hưởng đến tuổi tác. Ngoài ra, những thói quen sinh hoạt sai lệch cũng dẫn đến chứng thoái hóa và gây đau nhức, khó chịu cho người bệnh.

• Đau thắt lưng trong thời gian dài: Những người ít vận động (ngồi nhiều, đứng nhiều) lâu ngày sẽ gây ra những cơn đau thắt lưng thường xuyên cũng là yếu tố chính làm tăng nguy cơ bị đau thần kinh toạ ở mông. Bên cạnh đó, tâm lý căng thẳng, làm việc nặng cũng dẫn đến ngất xỉu hoặc kiệt sức làm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và các chức năng của hệ cơ xương khớp.

4. Cách chẩn đoán bệnh đau thần kinh tọa

Cách chẩn đoán đau dây thần kinh tọa có vai trò rất quan trọng trong việc xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh và đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.

Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán bệnh phổ biến được nhiều đơn vị y tế áp dụng:

• Chẩn đoán lâm sàng: Đầu tiên, bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về nguyên nhân cơ học (nếu có), những biểu hiện của hội chứng đau dây thần kinh hông to. Sau đó, quan sát các triệu chứng bên ngoài và yêu cầu người bệnh di chuyển nhẹ nhàng để từ đó phỏng đoán nguyên nhân gây bệnh.

• Chụp X-quang: Bác sĩ sẽ tiến hành chụp phim X-quang vùng cột sống thắt lưng để tìm ra tác nhân gây đau dây thần kinh tọa. Đây là một trong những bước quan trọng để bác sĩ loại trừ các nguyên nhân liên quan đến bệnh lý xương khớp như: viêm đĩa đệm cột sống, đốt sống do ung thư…

• Chụp MRI: Chụp cộng hưởng từ MRI vùng cột sống thắt lưng giúp bác sĩ quan sát và xác định đúng vị trí, dạng và mức độ tổn thương do đau dây thần kinh tọa gây ra. Những tác nhân do phim X-quang mang lại nếu không nhìn thấy rõ ràng thì có thể áp dụng phương pháp chụp cộng hưởng từ.

• Chụp CT cắt lớp: Nếu chụp cộng hưởng từ MRI không mang lại kết quả như mong muốn, rất có thể đội ngũ kỹ thuật viên hoặc bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp này để tìm ra nguyên nhân gây đau dây thần kinh tọa ở mông hoặc đau thần kinh toạ chân phải.

5. Phác đồ điều trị đau thần kinh tọa hiệu quả

Như chúng tôi vừa phân tích ở trên, bệnh đau dây thần kinh tọa nếu chủ quan không thăm khám sẽ gây ra những biến chứng nguy hiểm, thậm chí là dẫn đến chứng bại liệt vĩnh viễn. Do đó, khi cảm thấy cơ thể xuất hiện đau dây thần kinh tọa triệu chứng, người bệnh nên có biện pháp can thiệp sớm.

5.1. Điều trị nội khoa

Thuốc Tây điều trị bệnh xương khớp nói chung và bệnh đau dây thần kinh tọa không còn xa lạ với bệnh nhân. Cách làm giảm đau dây thần kinh tọa này mang lại hiệu quả nhất định đối với trường hợp bệnh nhẹ, bệnh mới khởi phát. Tuy nhiên, người bệnh nên uống thuốc theo chỉ dặn của bác sĩ để hạn chế tác dụng phụ của thuốc.

Đau thần kinh tọa uống thuốc gì? Một số loại thuốc Tây hỗ trợ giảm đau nhức được dùng phổ biến hiện nay có thể kể đến như sau:

• Thuốc giảm đau như Paracetamol có khả năng ngăn ngừa tình trạng đau nhức đáng kể

• Thuốc kháng viêm không chứa Steroid có khả năng loại bỏ các triệu chứng sưng viêm của bệnh hiệu quả

• Các loại thuốc giãn cơ như Tolperisone và Eperisone không chỉ giảm thiểu tình trạng đau đớn mà còn giảm co thắt ở cơ. Nếu Eperisone giúp bệnh nhân thư giãn cơ vân, cơ trơn mạch máu thì Tolperisone sẽ tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương mang lại hiệu quả nhanh hơn

5.2. Điều trị vật lý trị liệu

Đây cũng là cách chữa đau dây thần kinh tọa tại nhà được nhiều bác sĩ chuyên khoa xương khớp khuyên người bệnh áp dụng bởi tính an toàn và mang lại hiệu quả khá cao. Sau thời gian sử dụng, hệ thống xương khớp sẽ nhạy bén, linh hoạt hơn. Chính vì thế mà các cơn đau nhức ở vị trí tổn thương cũng giảm đáng kể. Người bệnh có thể:

• Mát xa nhẹ nhàng ở khu vực đau nhức

• Thực hiện các bài tập thể dục như: đi bộ, đạp xe đạp, bơi lội hoặc tập luyện các bài tập yoga để cải thiện tính linh hoạt của cột sống

• Thực hiện một số biện pháp xử lý tại nhà như: chườm đá, chườm nóng lên vị trí bị tổn thương và nghỉ ngơi đều đặn hay tắm nước ấm cũng có tác dụng giảm áp lực lên đĩa đệm cột sống

5.3. Điều trị phẫu thuật

Nếu như điều trị các phương pháp trên thất bại, các bác sĩ sẽ đề nghị bệnh nhân phẫu thuật. Đối với trường hợp bệnh nặng, phát sinh những biến chứng như thoát vị, trượt đốt sống thì phẫu thuật đau dây thần kinh tọa có thể ngăn chặn ảnh hưởng đến các khu vực khác. Một số cách phẫu thuật được sử dụng chữa bệnh phổ biến như:

• Mổ cắt cung sau của đốt sống
• Thực hiện mổ nhân đĩa đệm

Đọc thêm về: Top bài tập đau thần kinh tọa giảm đau và ngừa bệnh hiệu quả

6. Bệnh đau thần kinh tọa bao lâu thì khỏi?

Đau dây thần kinh tọa bao lâu thì khỏi? Đây là vấn đề mà nhiều bệnh nhân mắc phải căn bệnh phiền toái này lo lắng và mong muốn có lời giải đáp chính xác.

Theo các bác sĩ chuyên khoa, bị đau dây thần kinh tọa thường không nguy hại đến sức khỏe và hoàn toàn có thể chăm sóc tại nhà. Có hơn 80% bệnh nhân không cần phẫu thuật, hơn 60% bệnh nhân hồi phục sau một thời gian tập luyện và tuân thủ theo phát đồ của bác sĩ.

Phần lớn các trường hợp bị đau dây thần kinh tọa cấp tính các triệu chứng của bệnh sẽ được đẩy lùi sau một vài tuần chữa bệnh tại nhà. Còn nếu bệnh nặng, bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật thì thời gian phục hồi vết thương khá lâu từ 6 – 8 tuần và mất khoảng vài tháng người bệnh mới có thể đi lại bình thường.

Bệnh tiến triển ở mức độ nặng nếu không thăm khám và điều trị kịp thời sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng, đồng thời gây khó khăn trong quá trình điều trị cũng như tốn kém rất nhiều chi phí. 

Trên thực tế, có không ít trường hợp bị đau dây thần kinh tọa ở lưng hay bất kỳ bộ phận nào trong cơ thể không thể điều trị khỏi hẳn, bệnh có thể kéo dài nhiều năm, thậm chí là cả đời. Chính vì vậy, ngay khi nhận thấy những biểu hiện đặc trưng của bệnh, người bệnh nên lập tức tìm đến đơn vị y tế gần nhà để bác sĩ thăm khám và có phác đồ điều trị càng sớm càng tốt.

7. Đau thần kinh tọa nên và kiêng ăn gì?

Đau dây thần kinh tọa nên ăn gì và kiêng gì cũng là vấn đề mà nhiều người quan tâm, hôm nay Diễm Châu sẽ gợi ý cho bạn những thực phẩm cần bổ sung và nên hạn chế khi xui rủi mắc phải căn bệnh rắc rối này.

7.1. Thực phẩm nên bổ sung

Dưới đây là những thực phẩm có chức năng cải thiện tình trạng đau nhức hiệu quả:

7.1.1. Thực phẩm giàu vitamin B6

Pyridoxin hay vitamin B6 là những vi chất có tác dụng giảm đau nhức, tê ngứa hữu hiệu. Bên cạnh đó nó còn tham gia vào quá trình sản sinh ra hormone dopamine, serotonin, protein và tăng sinh tế bào hồng cầu trong cơ thể cho việc thư giãn hệ thần kinh trung ương. Vì vậy, người bệnh nên tăng cường tiêu thụ vi chất bằng cách bổ sung cà chua, bơ đậu phộng, rau chân vịt, hạnh nhân, óc chó…trong thực đơn ăn uống hằng ngày.

7.1.2. Thực phẩm giàu vitamin C

Vitamin C có khả năng tăng hệ miễn dịch cho cơ thể và thúc đẩy quá trình hồi phục vết thương cũng như làm lành mô diễn ra nhanh hơn. Vitamin C có nhiều trong trái cây, đặc biệt là các loại chanh, cam, bưởi, quýt…Người bệnh có thể ăn mỗi ngày hoặc 3 – 4 ngày trong một tuần.

7.1.3. Thực phẩm giàu vitamin D và K

Đau dây thần kinh tọa nên ăn gì? Thực phẩm giàu vitamin D và K là câu trả lời hoàn hảo. Đây là hai loại vitamin có vai trò thiết yếu trong quá trình hấp thụ canxi của cơ thể. Trong đó, vitamin D còn có chức năng tăng cường độ chắc khỏe cũng như dẻo dai của xương. Bên cạnh đó, nhiều nhà nghiên cứu cũng đã chứng minh được rằng vitamin C và D còn hỗ trợ ngăn ngừa các biến chứng từ bệnh xương khớp đặc biệt là bệnh đau dây thần kinh tọa hiệu quả.

Những thực phẩm giàu vitamin D và K như: cá ngừ, cá hồi, ngũ cốc, nấm, yến mạch…Trong đó, vitamin K thường có rất nhiều trong súp lơ xanh, cải bó xôi, đậu nành, quả bơ…Người bệnh có thể dung nạp mỗi tuần.

7.1.4. Thực phẩm giàu vitamin A

Ngoài các loại vitamin trên thì vitamin A cũng đóng vai trò rất quan trong trong việc thúc đẩy tuần hoàn máu, nhất là lượng máu lưu thông đến chân. Nhờ vậy mà các cơn đau dây thần kinh tọa, đặc biệt là đau dây thần kinh tọa ở chân thuyên giảm đáng kể và rút ngắn thời gian phục hồi của cơ thể.

Thực phẩm giàu vitamin A có thể kể đến như: cá béo, cà rốt, ớt chuông…Người bệnh có thể chế biến hoặc ăn kèm cùng các thực phẩm khác.

7.2. Thực phẩm cần hạn chế

Ngoài những thực phẩm cần bổ sung thì người bệnh nên kiêng các thực phẩm dưới đây có tác dụng hạn chế tình trạng đau nhức:

7.2.1. Thực phẩm nhiều dầu mỡ

Những thực phẩm nhiều dầu mỡ (món chiên, xào, nướng, tẩm ướp quá béo…) đều không tốt cho người bị đau dây thần kinh tọa. Lý do được đưa ra là chất béo có nguy cơ làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể và chúng cũng là yếu tố chính gây bệnh thừa cân chèn ép lên rễ thần kinh. 

Không dừng lại ở đó, chất béo chính là nguyên nhân gây ra tình trạng máu nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch, gan nhiễm mỡ…Vì vậy, người bệnh nên hạn chế dung nạp chất béo, giảm đồ ăn nướng, chiên xào và tẩm ướp quá béo trong thực đơn hàng ngày.

7.2.2. Hạn chế hải sản

Hải sản chứa rất nhiều chất dinh dưỡng rất tốt cho sức khỏe nhưng lại không phù hợp với người đang mắc bệnh đau thần dây kinh tọa. Bởi vì, hải sản chứa lượng đạm rất cao sẽ khiến cơ thể bị thừa nồng độ acid uric. Đây chính là yếu tố hình thành muối urat tích tụ tại các cơ xương khớp gây ra những cơn đau nhức dữ dội. Vì vậy người bệnh nên tránh ăn hải sản, đặc biệt là tôm, cua, sò, ốc, hến…

7.2.3. Thịt đỏ

Cũng giống như hải sản, các loại thịt đỏ: thịt cừu, thịt bò, thịt chó, thịt bê, thịt dê có hàm lượng chất dinh dưỡng cao không tốt cho hệ thống xương khớp. Việc tiêu thụ quá nhiều sẽ khiến sức khỏe thừa đạm và gây ra các triệu chứng đau nhức, khó chịu, sưng viêm nghiêm trọng ở các khớp.

7.2.4. Thực phẩm nhiều đường

Tiêu thụ đồ ngọt quá nhiều sẽ làm tăng lượng đường trong máu, tăng tình trạng viêm sưng. Cho nên, người bị đau thần dây kinh tọa tiêu thụ càng ít đường càng tốt nếu không muốn cơn đau hành hạ dai dẳng. 

7.2.5. Thực phẩm chế biến sẵn

Thức ăn nhanh như: mì gói, pizza, xúc xích…đều chứa lượng muối và chất béo rất lớn có hại cho cơ thể. Đồng thời chúng còn giàu chất cholesterol hoàn toàn không tốt cho hệ tim mạch, khả năng tuần hoàn máu và tăng cường phản ứng viêm ở xương khớp cũng như dây thần kinh và cơ. Cho nên hãy kiêng những món này khi đang mang bệnh thần kinh tọa trong người nhé!

Đọc thêm về: Đau lưng vào sáng sớm là bệnh gì? Nguyên nhân, cách khắc phục

8. Biện pháp phòng ngừa đau thần kinh tọa

Dây thần kinh tọa bị đau chủ yếu phát sinh từ bệnh lý xương khớp (thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống…) nên rất khó phòng ngừa bệnh hiệu quả. Tuy nhiên người bệnh nên “bỏ túi” các biện pháp dưới đây để bảo vệ dây thần kinh tọa an toàn:

8.1. Tập thể dục thể thao thường xuyên

Tập luyện thể dục vừa nâng cao sức đề kháng vừa có thể giúp cơ khớp linh hoạt, tăng cường sức mạnh cơ của lưng dưới và bụng. Những cơ bắp này hoạt động thường xuyên để hỗ trợ cột sống và phòng ngừa chèn ép lên dây thần kinh. Bạn có thể lựa chọn bài tập đau thần kinh tọa vừa sức phù hợp với cơ địa và ít xảy ra chấn thương như: đi bộ, bơi lội, ngồi thuyền, yoga…

8.2. Hạn chế sử dụng chất kích thích

Chất kích thích không chỉ gây hại cho sức khỏe tổng thể mà còn ảnh hưởng rất lớn đến hệ thống xương khớp. Nhất là chất nicotine trong thuốc lá sẽ làm giảm lượng máu cung cấp cho xương, làm suy yếu đĩa đệm cột sống và cột sống thắt lưng. Chưa hết, nếu hút thuốc lá thường xuyên, bạn sẽ có nguy cơ bị thoái hóa cột sống thắt lưng và đau dây thần kinh tọa.

8.3. Tránh tình trạng thừa cân

Chế độ ăn uống mất kiểm soát dẫn đến tình trạng tăng cân, béo phì cũng khiến viêm và đau nhức khắp cơ thể. Vì vậy, người nên điều chỉnh chế độ ăn uống của mình, tăng cường bổ sung khoáng chất, vitamin, chất xơ. Bên cạnh đó hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn nhiều đường…để giảm cân an toàn.

8.4. Thay đổi thói quen sinh hoạt xấu

Ngồi nhiều hay đứng nhiều giờ đồng hồ hoặc lười vận động đều có nguy cơ bị đau dây thần kinh tọa ở chân. Chính vì vậy, người bệnh cần thay đổi thói quen sinh hoạt của mình bằng cách: tập thể dục; nếu tính chất công việc ngồi hoặc đứng một chỗ thì bạn nên dành 5 phút mỗi giờ đồng hồ để đứng lên hoặc ngồi để cơ bắp được nghỉ ngơi, thư giãn, đặc biệt ngăn ngừa căn bệnh phiền toái thần kinh tọa này.

8.5. Tránh chấn thương

Chấn thương trong tai nạn hoặc nghề nghiệp thường xảy ra bất ngờ, chúng ta rất khó lường trước để phòng tránh. Tuy nhiên, khi tham gia giao thông bạn cần di chuyển với tốc độ chậm; tuân thủ theo luật lệ giao thông; tránh sử dụng rượu bia. Còn trong lao động nghề nghiệp, bạn nên mặc đồ bảo hộ (nếu cần thiết); chọn quần áo, giày tất vừa vẹn để hạn chế các chấn thương trong quá trình làm việc.

Trên đây là những thông tin thiết yếu liên quan đến bệnh đau thần kinh tọa. Hi vọng bạn đọc có thêm nhiều kiến thức bổ ích cũng như có cách phòng ngừa căn bệnh này kịp thời để tránh ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt và công việc.

Có thể Bạn quan tâm:

Đau lưng thận là gì? Biểu hiện và cách điều trị

Đau khớp gối là gì? Mách bạn cách chữa bệnh hiệu quả

Người bị đau bàn chân cần lưu ý ngay: Lý do, biểu hiện và cách xử trí